Bilim insanları tek bir tanım üzerinde uzlaşamasalar da, bu konuda genel olarak kabul gören birkaç tanım olduğundan bahsedebiliriz.
Gardner zekayı; “ Sorunları çözme ya da bir veya birden fazla kültür ortamında değer verilen ürünlere biçim verme becerisi”
Pintner ; “ Bireyin göreceli olarak yeni durumlara ve koşullara uyum sağlama yeteneği"
Sternberg; “Bilgi işleme sürecini otomatik hale getirmek ve yeni durumlara en uygun davranışı sergilemeye dönük zihinsel kapasite” olarak tanımlamıştır.
Zekayı;
Eğitimciler, öğrenme yeteneği
Biyologlar, çevreye uyum sağlama yeteneği;
Psikologlar muhakeme yoluyla sonuca ulaşma yeteneği
Bilgisayar bilimciler, bilgiyi işleme yeteneği olarak tanımlar.
Farklı bir çok zeka kuramı arasında en çok kabul gören Çoklu Zeka Kuramı, bir öğrenme psikoloğu olan Howard Gardner tarafından geliştirilmiş ve zeka kavramına farklı bir boyut getirmiştir.İnsanlardaki zekanın tek bir boyutta değil,çok farklı boyutlarda değerlendirilmesi gerçeğini ortaya atmıştır. Sekiz farklı zeka alanından bahsetmiş ve her bireyde bu zeka alanlarından bazılarının daha baskın olduğunu söylemiştir. Çoklu Zeka Envanteri aslında bir zeka testi olarak değerlendirilmemelidir. Bireyin yaşamında sekiz farklı zeka alanından hangilerini yoğun olarak kullanabildiğini ve varsa gelişmemiş ya da az gelişmiş zeka alanlarını tespit edebilmesine yardımcı olacaktır.
GARDNER'IN ÇOKLU ZEKA KURAMI
Çoklu zeka kuramında 8 çeşit zeka belirlenmiştir.
1.Sözel / Dilsel (verbal/linguistic) Zeka
2.Mantıksal / Matematiksel (logical/mathematical) Zeka
3.Görsel / Uzamsal (visual/spatial) Zeka
4.Bedensel / Kinestetik (bodily/kinesthetic) Zeka
5.Müziksel/ Ritmik (musical/rhytmic) Zeka
6.Kişiler arası / Sosyal (interpersonal) Zeka
7.Kişisel / İçsel (özedönük/interpersonal) Zeka
8.Doğa Zekası
SÖZEL/DİLSEL ZEKA : Sözel-dilsel zeka,dili etkili bir biçimde kullanma,kelimelerle ve seslerle düşünme, dildeki kompleks anamları kavrayabilme,insanları ikna edebilme,dildeki farklı yapıları fark edebilme,yeni yapılar oluşturabilme,farklı dilsel kalıplarla ilgilenme becerisidir.
MANTIKSAL/MATEMATİKSEL ZEKA : Mantıksal-matematiksel zeka, sayılar ve ilişkilerle düşünmeyi içerir.Tahminde bulunma,eleştirel düşünmeme,zıtlıkları keşfetme, mantıksal gerekçeler üretme,sınıflama,sıralama, kategorize , mantıksal-matematiksel zekanın rutin işleri arasında yer alır.
GÖRSEL/UZAMSAL ZEKA : Görsel-Uzamsal zeka, resimlerle, şekillerle düşünebilme, görsel dünyayı algılayabilme,şekil, renk ve dokuları zihnin gözleriyle görebilme ve bunları sanatsal formlara dönüştürebilme yeteneğidir.
BEDENSEL/KİNESTETİK ZEKA : Bedensel-kinestetik zeka, aklın ve vücudun mükemmel bir fiziksel performansla birleştirilerek belli bir amaca yönelik faaliyetlerin sergilenebilmesi yeteneğidir.
MÜZİKSEL/RİTMİK ZEKA : Müziksel-ritmikzeka,sesler,notalar,ritimlerle düşünme,farklı sesleri tanıma ve yeni sesler,ritimler üretme,ritmik ve tonal kavramları tanıma ve kullanma, çevreden gelen seslere ve müzik aletlerine karşı duyarlı olabilme becerisidir.
KİŞİLERARASI / SOSYAL ZEKA : Kişilerarası-sosyal zeka, insanlarla birlikte çalışabilme, sözel ve bedensel zeka dilini etkili bir biçimde kullanarak çok farklı karakterlere sahip insanlarla kolaylıkla iletişim kurabilme,insanları yönetebilme onlarla uyumlu çalışabilme ve insanları ikna edebilme becerisidir.
KİŞİSEL / İÇSEL ZEKA : Kişisel-içsel zeka, kendimiz hakkındaki duygu ve düşünceleri şekillendirebilme, yaşamı sürdürebilme ve yaşadıklarımızdan öğrendiklerimizle, hayat felsefemizi oluşturabilme, yaşamımızı bu doğrultuda planlama kişisel istek ve hayaller oluşturabilme becerisidir.
DOĞA ZEKASI : Doğa zekası,doğadaki tüm canlıları tanıma,araştırma ve canlıların yaratılışları üzerinde düşünme becerisidir.
Kaynak:
Işık Dilek (Karagöz), Danışman, Yrd. Doç. Dr. Kamuran TARIM . (Adana-2007), T.C. ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ SINIF ÖĞRETMENLİĞİ ANABİLİM DALI ÇOKLU ZEKA KURAMI DESTEKLİ KUBAŞIK ÖĞRENME YÖNTEMİNİN İLKÖĞRETİM DÖRDÜNCÜ SINIF ÖĞRENCİLERİNİN MATEMATİK DERSİNDEKİ AKADEMİK BAŞARILARINA VE KALICILIĞA ETKİSİ-YÜKSEK LİSANS TEZİ